《鬼谷子》กุ่ยกู๋จื่อ 12 บท (7)

บทที่เจ็ด การคาดคะเน

การคาดคะเนที่ว่าก็คือ จะต้องอาศัยช่วงเวลาที่ฝ่ายตรงข้ามกำลังดีใจสุดๆ ทำให้ความปรารถนาของพวกเขาเพิ่มขึ้น และเมื่อพวกเขามีความปรารถนา ก็ไม่สามารถยับยั้งความจริงไว้ได้ และในขณะที่ฝ่ายตรงข้ามกำลังหวาดกลัวสุดขีด ต้องทำให้ความกลัวของพวกเขาเพิ่มขึ้น เมื่อพวกเขามีความกลัว ก็ไม่สามารถปิดบังความจริงไว้ได้ ความต้องการนั้นจะแสดงออกมาให้เห็นตามการเปลี่ยนแปลงของเหตุการณ์ สำหรับคนที่ถูกกระตุ้นแล้วไปแล้ว แต่ยังไม่เห็นความเปลี่ยนแปลง ก็ควรจะเปลี่ยนเป้าหมายไปโน้มน้าวคนสนิทของเขาแทน เช่นนี้ก็จะรู้ถึงสาเหตุที่เขาไม่ตอบสนอง คนที่อารมณ์ความรู้สึกเกิดการเปลี่ยนแปลง ย่อมแสดงออกให้เห็นทางสีหน้าท่าทาง ดังนั้นบ่อยครั้งที่เราจะต้องอาศัยการสังเกตพฤติกรรมการแสดงออก เพื่อทำความเข้าใจกับสภาพความเป็นจริงที่ถูกซ่อนไว้ข้างใน นี่ก็คือสิ่งที่เขาเรียกกันว่า "การคาดคะเนสถานการณ์"

ดังนั้นคนที่ต้องวางแผนทำการใหญ่ให้ประเทศชาติ ก็ควรจะรู้ศักยภาพของประเทศในทุกๆ ด้านอย่างละเอียด คนที่จะไปโน้มน้าวกษัตริย์ประเทศอื่น จะต้องประเมินความคิดความอ่านของกษัตริย์ประเทศนั้นอย่างรอบด้าน โดยหลีกเลี่ยงข้อด้อยของเขา และดึงข้อดีของเขามาใช้ให้เป็นประโยชน์ การวางแผน ความคิดความอ่าน อารมณ์ความรู้สึกและความต้องการ ทั้งหมดนี้ล้วนแล้วแต่ต้องเริ่มต้นจากจุดนี้ มีเพียงวิธีนี้เท่านั้น ที่จะจัดการกับปัญหาต่างๆ และรับมือกับคนประเภทต่างๆ ได้ดังใจคิด ให้เกียรติได้ก็ดูถูกได้ เป็นประโยชน์ได้ก็เป็นอันตรายได้ สำเร็จได้ก็ล้มเหลวได้  วิธีการที่ใช้นั้นล้วนไม่แตกต่างกัน ดังนั้นแม้ว่าจะมีคุณธรรมอย่างกษัตริย์รุ่นก่อน มีปัญญาอันล้ำเลิศอย่างนักปราชญ์ แต่หากไม่สามารถมองเห็นความจริงที่ถูกซ่อนไว้ ก็ไม่อาจได้มาซึ่งสิ่งที่ต้องการ  นี่ก็คือหลักพื้นฐานของกลอุบายและวิธีของการโน้มน้าว ผู้คนมักรู้สึกว่าเรื่องบางเรื่องมาอย่างกระทันหัน นั่นเป็นเพราะไม่สามารถคาดการณ์สิ่งที่จะเกิดขึ้นได้ล่วงหน้า การจะคาดคะเนสิ่งที่กำลังจะเกิดขึ้นนั้นเป็นเรื่องยาก ด้วยเหตุนี้จึงกล่าวได้ว่า "การเข้าใจในการคาดคะเนนั้นเป็นเรื่องยากที่สุด" การโน้มน้าวนั้นต้องเลือกจังหวะช่วงเวลาด้วยความสุขุมรอบคอบ ทุกสิ่งบนโลกนี้ล้วนให้คุณและโทษ ด้วยเหตุนี้จึงเกิดการเปลี่ยนแปลง สรรพสิ่งนั้นเริ่มต้นจากจุดเล็กๆ การประเมินสถานการณ์ประเภทนี้ จึงต้องอาศัยบทพูดหรือบทความที่สวยงาม ก่อนที่จะนำไปใช้กับการโน้มน้าว