《鬼谷子》กุ่ยกู๋จื่อ 12 บท (11)

บทที่สิบเอ็ด การตัดสินใจ

ใครก็ตามที่ช่วยตัดสินใจให้ผู้อื่น ล้วนถูกไหว้วานจากคนที่มีปัญหายากจะแก้ไข โดยทั่วไปผู้คนต่างคาดหวังที่จะเจอแต่เรื่องดีๆ ไม่หวังที่จะพบเจอเรื่องร้ายๆ หวังว่าสุดท้ายจะขจัดข้อสงสัยต่างๆ ออกไปได้   ในขณะตัดสินใจนั้น หากเป็นประโยชน์กับฝ่ายใดฝ่ายหนึ่งเพียงฝ่ายเดียว เช่นนั้นแล้วอีกฝ่ายที่ไม่ได้ประโยชน์ก็จะไม่ยอมรับ นั่นเป็นเพราะว่า พื้นฐานของการพึ่งพาอาศัยขาดความสมดุล ความจริงแล้วการตัดสินใจใดๆ ควรเป็นประโยชน์ต่อผู้ตัดสินใจเอง แต่หากว่าภายในแฝงด้วยปัจจัยที่ไม่เอื้อประโยชน์  เช่นนั้นแล้วผู้ตัดสินใจก็จะไม่ยอมรับ ความสัมพันธ์ของทั้งสองฝ่ายก็จะเริ่มห่างออกไป เช่นนี้แล้วก็จะไม่เป็นประโยชน์ต่อผู้ที่มาช่วยตัดสินใจ ยิ่งกว่านั้นอาจจะเป็นการนำภัยมาสู่ตน การตัดสินใจเช่นนี้ถือเป็นความผิดพลาด 

เหตุที่นักปราชญ์ทำการใหญ่ให้สำเร็จได้ มีหลักสำคัญ 5 ข้อ คือ ใช้หลักของหยาง ใช้หลักของหยิน ใช้ความเป็นธรรม ใช้ความรักความเมตตา และใช้ความซื่อสัตย์สุจริต ต้องใช้หลักทั้งห้านี้ในยามปกติและยามวิกฤตอย่างอย่างแยบยล ดำเนินการอย่างระมัดระวัง การสันนิษฐานสิ่งที่ผ่านมา พิสูจน์สิ่งที่จะเกิดขึ้น และพิจารณาสิ่งที่เป็นปัจจุบัน หากเป็นไปได้ ก็ตัดสินใจให้เด็ดขาด เรื่องของกษัตริย์และขุนนาง และคนที่มีชื่อเสียงเกียรติยศสูงส่ง หากเป็นไปได้ก็ตัดสินใจให้เด็ดขาด เรื่องที่สำเร็จได้โดยไม่ต้องใช้แรงมาก หากเป็นไปได้ก็ตัดสินให้เด็ดขาด เรื่องที่ต้องใช้แรงมากและลำบาก แต่ไม่ทำไม่ได้ หากเป็นไปได้ก็ตัดสินใจให้เด็ดขาด เรื่องที่สามารถขจัดสิ่งร้ายๆ ออกไป หากทำได้ก็ตัดสินใจให้เด็ดขาด เรื่องที่สามารถทำให้ความสุขเป็นจริงได้ หากทำได้ก็ตัดสินใจให้เด็ดขาด ด้วยเหตุนี้ การแก้ปัญหาและการจัดการปัญหาให้ชัดเจนจึงเป็นสิ่งสำคัญ จัดการความวุ่นวายให้กระจ้างแจ้ง คาดการณ์ความสำเร็จและล้มเหลว เป็นเรื่องที่ยากจะทำได้  ดังนั้นกษัตริย์ในสมัยโบราณจึงใช้หญ้าและกระดองเต่ามาตัดสินการใหญ่บางอย่าง